Cyprus Pavilion Proposal, Venice Biennale 2016

ΑΝΤΑΠOΚΡΙΣΗ ΑΠO ΤΗN YΠΑΙΘΡΟ

reporting from the countryside

Team: Irgen Salianji, Marina Kounavi, Karolina Szóstkiewicz, Stavroula Psomiadi, Andreas Ierides, Maria Prodromou, Antony Laurijsen

ΘΕΜΑ

Το θέμα του Κυπριακού περιπτέρου στην 15η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής στη Βενετία προτείνεται να είναι η ύπαιθρος και η δυναμική της καθημερινής ζωής στα πλαίσια του μη αστικού ή περι-αστικόυ περιβάλλοντος. Σε μια εποχή ταχείας αστικοποίησης και τεχνολογικής αιχμής, η έρευνα και ο διάλογος για την πόλη κυριαρχούν και αφήνουν στο περιθώριο ένα σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού και της οικονομίας, την ύπαιθρο. 
Η Κύπρος αποτελεί ένα πρότυπο χώρας πλούσιας σε φυσικούς, ορυκτούς και ανθρώπινους πόρους, η οποία ωστόσο επικεντρώνεται κατά τις τελευταίες δεκαετίες στη αστική ανάπτυξη και αφήνει σε δεύτερη μοίρα τις δυνατότητες της υπαίθρου. Η πρότασή μας υιοθετεί το κάλεσμα του Επιμελητή της Μπιενάλε για την έρευνα εναλλακτικών αφηγήσεων για το χτισμένο και μη περιβάλλον, καθώς και την ανάδειξη των συνθηκών διαβίωσης στα όρια της κανονικότητας και των προκλήσεων της καθημερινής ζωής. Ο μεσογειακός χαρακτήρας και η δυναμική της κυπριακής υπαίθρου προσφέρουν ένα σημαντικό πλαίσιο έρευνας για την ανάδειξη των αρχιτεκτονικών μετώπων, των ανισοτήτων μεταξύ πόλης και χωριού, παραγωγής και κατανάλωσης, νεωτερικότητας  και επαρχιωτισμού. Εκτός από προκλήσεις, η ύπαιθρος της Κύπρου χαρακτηρίζεται από σημαντικές ποιότητες, ανθρώπινες σχέσεις και αρχιτεκτονικό έργο το οποίο αξίζει να αναδειχτεί. 
Στα πλαίσια της υπαίθρου, η έννοια της αρχιτεκτονικής ξεπερνά τα αστικά πρότυπα του σχεδίου πόλεως, της κερδοφορίας, της κατανάλωσης και της αξίας χρήσης, και αντίθετα επεκτείνεται στους μηχανισμούς παραγωγής, την αμεσότητα των ανθρωπίνων σχέσεων και την αξία ανταλλαγής. Αντιστρέφοντας την κριτική του Ανρί Λεφέµπρ για την πόλη, η ύπαιθρος αποτελεί, στην μετανεωτερική συνθήκη της αποβιομηχανισμένης Ευρώπης, τον νέο πόλο ανάπτυξης και δημιουργίας δεσμών. Σε αντίθεση με τις αυστηρές δομές και το δισδιάστατο χαρακτήρα της πόλης, η ύπαιθρος μπορεί να αναλυθεί μόνο στο πολυδιάστατο επίπεδο των πολύπλοκων παραγωγικών δομών, της αμεσότητας, της μικροκλίμακας και της συντροφικότητας που συνοδεύει τις προκλήσεις της καθημερινής ζωής. 

Τι άφησε πίσω η φλυαρία της αστικοποίησης και ποιες είναι  οι μελλοντικές δυνατότητες της υπαίθρου;

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΙΔΕΑ

Ο σχεδιασμός του περιπτέρου βασίζεται στην κυριολεκτική αναπαραγωγή ενός στιγμιότυπου της υπαίθρου της Κύπρου μέσα στον κεντρικό χώρο του Palazzo Malipiero, η οποία πλαισιώνεται από τρεις χώρους με το εκθεσιακό περιεχόμενο της έρευνας. Σε αντίθεση με την υπερπληροφόρηση που συνήθως προσφέρεται στους επισκέπτες των εθνικών περιπτέρων, το Κυπριακό περίπτερο στοχεύει σε μια διαφορετική προσέγγιση που συνδυάζει το εκθεσιακό υλικό με την εμπειρία της στάσης, της διάδρασης και της συνδιαλλαγής. Η πράξη της μεταφοράς ενός ατόφιου κομματιού της κυπριακής υπαίθρου μέσα στο πυκνό αστικό κέντρο της Βενετίας, αποτελεί από μόνη της ένα δυνατό σχόλιο και προσφέρει μια δυναμική βιωματική εμπειρία. Η απόμακρη τοποθεσία του περιπτέρου από τα Giardini/Arsenale και η κεντρική του θέση στον αστικό ιστό της Βενετίας, αποτελεί μια αντίφαση που μπορεί να αξιοποιηθεί εφόσον το εκθεσιακό υλικό σχετίζεται με την Μπιενάλε, αλλά το κομμάτι της στάσης/αναψυχής του κεντρικού χώρου απευθύνεται στην ίδια την πόλη. Επαναπροσδιορίζοντας το status quo των εκθεσιακών πρακτικών, η πρότασή μας ερευνά τις δυνατότητες μεικτών τεχνικών αναπαράστασης, όπως ο συνδυασμός οπτικοακουστικού και φυσικού υλικού, η άμεση παράθεση τοπίων και στιγμιοτύπων, καθώς και η συμμετοχή του επισκέπτη καθ’ όλη τη διάρκεια της έκθεσης. Ως εκ τούτου, η έκθεση ως σύνολο πηγάζει από την δομή της κάτοψης και επεκτείνει τις δυνατότητες του χώρου.

Ο κεντρικός χώρος του περιπτέρου αναπαριστά ένα φυσικό τοπίο της κυπριακής υπαίθρου. Οι επιμελητές συλλέγουν φυτά, αντικείμενα και οργανωτικές δομές από τη επιτόπια έρευνά τους, τα οποία τα μεταφέρουν στον εσωτερικό χώρο του περιπτέρου με σκοπό να συνθέσουν διαφορετικές εμπειρίες. Το παράδοξο της συνύπαρξης του φυσικού τοπίου και της τεχνητής συνθήκης του εσωτερικού χώρου του διαμερίσματος, η πρόκληση της συνύπαρξης και η ιδιαίτερη συνθήκη της διάδρασης των επισκεπτών, εμπλουτίζουν το περιεχόμενο της έρευνας και διευρύνουν τα όρια της εκθεσιακής πρακτικής. 

Η κατοίκηση του κεντρικού χώρου από τους επισκέπτες υποβοηθάτε από τη χρήση τεσσάρων τραπεζιών, τα οποία μπορούν να συνδυαστούν με διάφορους τρόπους και να πλαισιώσουν διαφορετικές δραστηριότητες. Η έννοια του τραπεζιού συνδέεται άμεσα με τη κυπριακή ύπαιθρο και την πρακτική της συνάθροισης, της σίτισης και της συνδιαλλαγής. Ως πυκνωτής κοινωνικών δράσεων και ως συμβολισμός, το τραπέζι παραπέμπει επίσης σε μια πλατφόρμα συζήτησης και διαλόγου γύρω από το θέμα του περιπτέρου. 

Οι δορυφορικοί χώροι έκθεσης φέρουν το υλικό της έρευνας. Ο καταμερισμός της θεματικής τους θα προτείνεται να γίνει με βάση τις τρεις κυριότερες κατηγορίες υπαίθρου, έτσι όπως τις ορίζουν οι επιμελητές: πεδινά/αγροτικά, ορεινά/κτηνοτροφικά και παραθαλάσσια/τουριστικά τοπία. Η έκθεση του υλικού θα χρησιμοποιεί μεικτούς και διαδραστικούς τρόπους αναπαράστασης και θα προσαρμόζεται ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε θεματικής. 

     

ΕΡΕΥΝΑ

Το ερευνητικό υλικό του περιπτέρου προβλέπεται να συλλεχθεί σε δύο  θεματικά στάδια. Το πρώτο στάδιο της έρευνας θα περιλαμβάνει ένα οδοιπορικό στην κυπριακή ύπαιθρο, με σκοπό την άμεση επαφή με το τοπίο, τους κατοίκους και τον κυπριακό πολιτισμό. Με απευθείας καταγραφή εμπειριών, μέσω συνεντεύξεων και συλλογή οπτικοακουστικού υλικού θα σημειωθούν χαρακτηριστικά στιγμιότυπα της καθημερινότητας της υπαίθρου. Το δεύτερο στάδιο της έρευνας θα περιλαμβάνει συμμετοχή φοιτητών και διαφόρων ενδιαφερόντων σε εργαστήρια/workshops που θα έχουν σκοπό την περαιτέρω εμβάθυνση στα καίρια πολιτισμικά και βιωματικά χαρακτηριστικά της ζωής της υπαίθρου. Το τελικό υλικό της έκθεσης θα αποτελεί ένα κράμα των ερευνητικών αποτελεσμάτων προωθώντας ιδέες για το μέλλον και την εξέλιξη της κυπριακής υπαίθρου.